ArtikelenOp deze pagina staat een aantal atheïstische en skeptische artikelen. Iedereen is vrij artikelen in te sturen, mits ze aan een aantal voorwaarden voldoen. Artikelen kunnen gestuurd worden naar: contact[at]deatheist.nl (vervang [at] door @, anti-spam-maatregel).
[Een ingekorte versie van dit artikel is net verschenen als opiniestuk op Geloof & Wetenschap.] Als atheïst word je er door gelovigen nogal eens van beticht een God te verwerpen waarin ook zij niet geloven. Vooral de 'Nieuwe Atheïsten' als Richard Dawkins, Christopher Hitchens en Sam Harris wordt verweten dat ze hun pijlen richten op een kinderlijke godsvoorstelling. Ook al gelooft een zeer grote meerderheid van de gelovigen in zo'n God, dit is niet de échte God. Daarvoor worden we doorverwezen naar theologen en theologische geschoolde godsdienstfilosofen (die ik hier voor mijn punt bij elkaar reken). Door de jaren heen heb ik het nodige werk van heel wat van dergelijke denkers gelezen. Daartoe behoren bekende internationale namen als William Lane Craig, Alvin Plantinga, Richard Swinburne, John Polkinghorne, John Haught [1], Alister McGrath en John Hick. Ook Nederlandse theologen ontbreken niet: Gijsbert van de Brink, Taede Smedes, Palmyre Oomen, Mart-Jan Paul, Willem Ouweneel, Karel Deurloo, Willem Drees, Kornelis Miskotte, Stefan Paas, Rik Peels en uiteraard Harry Kuitert. Zelfs de grote Augustinus heb ik twee keer in de kast staan. Recentelijk is daar David Bentley Hart bij gekomen. Zijn boek The Experience of God (2013) zou elke atheïst moeten lezen volgens The Guardian. Hij belooft niets minder dan uit te leggen wie of wat God nu écht is. Blijkbaar kan hij dat in één boek, terwijl theologen daar al letterlijk vele eeuwen over discussiëren, met allerlei fundamenteel verschillende uitkomsten. Over dat probleem wil ik het hier hebben.
Augustinus was een zeer belangrijk theoloog en filosoof. Deze kerkvader werd geboren in de Noord-Afrikaanse stad Thagaste in 354 en stierf in Hippo Regius (Noord-Afrika) in 430, waardoor hij ook bekend staat als Sint Augustinus van Hippo. In 386 bekeerde hij zich tot het christendom. Hij schreef zeer veel theologische en filosofische werken, waaronder Confessiones (Belijdenissen, geschreven tussen 397 en 398) en De Civitate Dei (De Stad van God, geschreven tussen 413 en 426). Dit laatste werk is een verdediging van zijn opvatting over het ware christelijk geloof tegenover de heidenen en (in zijn ogen) ketterse opvattingen. Het is een fascinerend werk dat bestaat uit 22 boeken over uiteenlopende onderwerpen, waaronder het ontstaan en de vroege geschiedenis van de wereld, zoals die beschreven worden in het Bijbelboek Genesis. Wat Augustinus hierover schrijft, is nog steeds van belang voor de discussie over evolutie en creationisme. Hij wordt niet alleen als een van de grootste theologen ooit gezien, maar leefde ver voor de opkomst van de moderne wetenschap en het moderne creationisme. Creationisten lezen Genesis historisch en proberen dat wetenschappelijk te onderbouwen, in weerwil van ongeveer de complete moderne wetenschap. Zo’n historische lezing wordt ook nog wel eens verward met een letterlijke lezing, als ware het een krantenbericht of wetenschapsboek, maar zelfs de meest verstokte creationist leest de Bijbel niet helemaal letterlijk, zonder oog voor de symboliek, literaire nuances en theologische pointes. Hij meent echter wel dat de Bijbel verhaalt over gebeurtenissen die echt hebben plaatsgevonden in een ver verleden, zoals de schepping in zes dagen enkele duizenden jaren geleden, Adam en Eva als de eerste mensen en voorouders van de mensheid, de wereldwijde zondvloed en de spraakverwarring te Babel. Dit is wat bedoeld wordt met een historische lezing, die goed kan bestaan naast een allegorische lezing. Dit is ook wat Augustinus deed, zoals heel duidelijk blijkt uit wat hij schrijft in De stad van God.
Wat zou jou van je eigen ongelijk overtuigen? Dat is een vraag die ik al eindeloos vaak aan creationisten heb gesteld, maar waarop ik nog nooit een redelijk antwoord heb gekregen. Het is ook duidelijk waarom ze daar geen antwoord op kunnen geven: zij zijn ervan overtuigd dat hun opvatting een door God himself gegeven Waarheid (met hoofdletter!) is. Deze historische Waarheid van Genesis, die neerkomt op een schepping in zes dagen een paar duizend jaar geleden en een wereldwijde vloed die alleen Noach en de zijnen met hun ark overleefden, heeft God zelf zo geopenbaard en is daarmee onfeilbaar. Hierdoor zullen ze nooit kunnen accepteren dat de aarde en het universum miljarden jaren oud zijn en mensen en andere dieren gemeenschappelijke voorouders delen, welke wetenschappelijke evidentie (bewijs) ook wordt aangedragen.
[Deze repliek is ook verschenen op Geloof & Wetenschap.] Lees meer: Repliek aan Van Eyghen: waarom naturalistische verklaring wel degelijk debunkend werken
[Een ingekorte versie van dit artikel is net verschenen als opiniestuk op Geloof & Wetenschap.] Rond 1990 is er een nieuw wetenschapsgebied ontstaan dat de jaren daarna een grote bloei heeft doorgemaakt: cognitive science of religion (CSR). In dit vakgebied wordt gezocht naar wetenschappelijke verklaringen voor religie, op de raakvlakken van antropologie, sociologie, psychologie, neurowetenschappen en (evolutie)biologie. Deze bloei heeft tot verschillende hypothesen en deelverklaringen geleid, ofschoon een omvattende theorie momenteel nog ontbreekt (al is een recente aanzet daartoe gegeven door Van Leeuwen en Van Elk (2018)). Wat deze CSR-verklaringen voor religie gemeen hebben, is dat ze naturalistische verklarende mechanismen geven voor religie, in tegenstelling tot de traditionele bovennatuurlijke verklaringen (bijvoorbeeld: we hebben religie X omdat god Y zich geopenbaard heeft). Een interessante filosofische en theologische vraag die CSR heeft opgeleverd, is wat dergelijke verklaringen betekenen voor de geloofwaardigheid van religieuze overtuigingen, zoals het bestaan van God en diens vermeende openbaring aan de mens.
De Bijbel is een fascinerende verzameling boeken van verschillende genres, geschreven door verschillende auteurs over een grote tijdspanne. Door gelovigen wordt deze verzameling gezien als het geopenbaarde Woord van God, waarin een min of meer samenhangend beeld gegeven wordt van wat de wereld en de mens is, hoe zij ontstaan zijn en wat hun lot is, wie God is en wat Zijn relatie met de mens is. Voor wie deze gelovige benadering van de Bijbel niet deelt, is deze verzameling boeken al snel een waardeloze en achterhaalde reeks mythen en verhalen. Naar mijn mening is dat zonde. Niet alleen heeft de Bijbel een gigantische invloed gehad op onze culturele ontwikkeling (o.a. literatuur, muziek, architectuur, feestdagen), hij biedt ook een inkijk in een totaal andere wereld. Deze andere wereld staat in tijd, ruimte, taal en wereldbeeld ver van de onze af. Daarnaast kun je ook als ongelovige de literaire kwaliteit van de teksten waarderen, die niet eens allemaal religieus zijn (zoals Hooglied). Dit pleidooi voor het waarderen van de Bijbel lijkt misschien vreemd voor een atheïst, maar de Bijbel ligt mij na aan het hart, als een eindeloos fascinerende literaire verzameling. Wie meent dat de Bijbel heeft afgedaan omdat het een achterhaald wereldbeeld bevat of de goden niet bestaan, gaat mijns inziens te kort door de bocht. Ook al is deze verzameling niet het Woord van God, het blijft een fascinerend literair werk uit een wereld hier ver vandaan. Vanuit dat oogpunt kunnen we de Bijbel op dezelfde manier waarderen als bijvoorbeeld de Odysseia van Homeros. Niemand beweert dat dit een waardeloos werk is omdat het wetenschappelijk onhoudbaar is of omdat de Griekse goden niet bestaan. In dit artikel wil ik een inkijk geven in de Bijbelse wereld: het wereldbeeld van de schrijvers, hun goden en mythen.
Op de site van Logos heeft Radagast (een pseudoniem) een uitgebreide reactie geschreven op mijn eerdere stuk waarin ik betoog dat de Bijbelse beesten Behemot en Leviathan mythologische wezens zijn en geen dinosauriërs, zoals sommige creationisten beweren, inclusief Radagast. Omdat Radagasts reactie deels een herhaling van zetten is en de onderhavige teksten zelf niet één dwingende lezing hebben, wil ik me hier beperken tot een paar algemene punten. Lees meer: Behemoth en Leviathan blijven mythologsiche beesten
De Bijbel zit vol raadselachtige passages. De teksten zijn in een cultuur ontstaan die ver van de onze ligt, zowel in tijd, plaats, taal als wereldbeeld. Daar komt nog bij dat vertalen soms lastig is omdat de grammaticale constructies niet duidelijk zijn, we niet weten wat woorden (precies) betekenen of woorden en zinnen dubbelzinnig zijn. Vertalingen lopen dan (sterk) uiteen. Ook verschillen de manuscripten soms en weten we niet wat de oorspronkelijke tekst was. Dit alles maakt dat het gissen blijft naar de betekenis van sommige passages. Een voorbeeld van zo’n problematische passage is de beschrijving van Behemot en Leviathan in het boek Job.
In 2009 schreef ik een artikel waarin ik betoogde dat het christelijk geloof onverenigbaar is met de moderne evolutiebiologie. De poging om die twee te combineren, theïstische evolutie, is dan ook niet houdbaar. De gelovige die zich wil verzoenen met de evolutiebiologie, staat volgens mij dan ook voor een dilemma: óf hij accepteert de evolutiebiologie tout court, maar dan wordt zijn geloof ongeloofwaardig, óf hij houdt vast aan zijn geloof, maar moet daarvoor (delen van) de evolutiebiologie verwerpen. Veel atheïsten zien de eerste optie als meest overtuigend, terwijl veel orthodoxe gelovigen (in verschillende varianten) kiezen voor de laatste optie. Christenen die hun geloof en de evolutiebiologie serieus willen nemen, willen dus de kool en de geit sparen. Bekende voorbeelden daarvan zijn de biologen Francis Collins (The language of God) en Kenneth Miller (Finding Darwins God), en in ons eigen land René Fransen (Gevormd uit Sterrenstof). Nu is daar een uitgebreide studie van de VU-theoloog Gijsbert van den Brink bijgekomen. In zijn boek En de aarde bracht voort (Boekencentrum, 2017) gaat hij uit van de vraag: wat als evolutie waar is? Wat voor gevolgen heeft dit voor het christelijk geloof en kan men dat nog aanvaarden als evolutiebiologen het bij het juiste eind hebben? Zijn conclusie is dat beide te verenigen zijn. Moet ik mijn dilemma uit 2009 dus herzien?
Het Logos Instituut is naar eigen zeggen "een instituut op het terrein van geloof en wetenschap dat het vertrouwen in de historiciteit en betrouwbaarheid van de Bijbel wil bevorderen." Het is de belangrijkste creationistische club in Nederland. Omdat mijn reacties op hun site regelmatig gecensureerd en bewerkt zijn, schrijf ik hen de onderstaande open brief. Ik heb een link naar deze brief ook naar hun redactie gestuurd en ben benieuwd of ze hem zullen plaatsen. Mocht er een antwoord op komen, dan zal ik deze plaatsen op deze site - uiteraard ongecensureerd!
Ooit was het simpel: God schiep de mens afzonderlijk van de dieren, naar Zijn beeld en gelijkenis. Ook werden alle dieren volgens Genesis geschapen “naar hun aard”, waardoor creationisten evolutionaire overgangen tussen diergroepen (overgangsvormen) niet kunnen accepteren (zij spreken van duidelijk te onderscheiden ‘baramins’). Ook voor veel moderne mensen – gelovig of niet – is de mens onmiskenbaar van een andere orde dan de dieren. Volgens antropologen denken mensen wereldwijd zo. De chimpansees, evolutionair gezien onze naaste verwanten, lijken in een aantal opzichten op ons, maar zijn toch evident geen mensen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er een duidelijke grens lijkt te bestaan tussen de wijze mens (Homo sapiens) en het dierenrijk. Volgens paus Johannes Paulus II is er sprake van een “ontological difference”.
De Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg kwam vorige week met het voorstel om een hoofddoek toe te staan als onderdeel van het politie-uniform. Het idee hierachter is dat zo meer moslima’s zich zullen aanmelden en het politiekorps dus diverser zou worden. Met het idee dat de politie het beste een afspiegeling van de samenleving kan zijn, lijkt mij niets mis. Dat hiervoor het dragen van religieuze symbolen wordt toegestaan, lijkt me evenwel geen goed idee: de politie dient zo neutraal mogelijk te zijn in haar uitstraling. Lees meer: Waarom agenten geen religieuze symbolen moeten dragen
We leven in een tijd waarin informatie toegankelijker is dan ooit. Via het internet kan iedereen bij informatie die voorheen niet of lastig te bereiken was, en ook nog eens razendsnel. Desalniettemin lijkt ook de waarheid meer onder vuur te liggen dan ooit: nepnieuws, alternatieve feiten, factchecken, allerhande complotten, wantrouwen jegens de overheid en de traditionele media. Voor elk feit lijkt een tegengesteld feit te bestaan, voor elk argument een tegenargument. Hierdoor leiden zelfs ogenschijnlijk simpele zaken als het aantal bezoekers bij Trumps inauguratie tot felle discussies. De toegankelijkheid van informatie leidt paradoxaal genoeg tot een informatiecrisis: hoe weten we nog wat waar is?
Op deze vraag proberen Edwin Bakker (hoogleraar terrorismestudies) en Peter Grol (islamoloog) een antwoord te geven in hun boek Nederlandse Jihadisten (Hollands Diep, 2017). Het is een vraag waarop het antwoord van groot belang is om het islamitisch terrorisme de kop in te drukken, niet alleen in IS-gebied, maar ook in het Westen. Het is ook een vraag waarop vaak gemakkelijk antwoorden gegeven worden, die niet juist, of op z’n best gedeeltelijk juist zijn. Jihadisten zijn lang niet altijd werkeloos of laaggeschoold, gefrustreerde of avontuurlijke pubers, of psychisch zieke figuren. Wat jihadisten wél delen, is een zeer radicale interpretatie van de islam, waarin geweld gelegitimeerd is.
Ooit was de mens letterlijk het middelpunt van de wereld. Wie zonder moderne wetenschappelijke kennis op een heldere nacht omhoogkijkt, kan zich dat goed voorstellen. De aarde beweegt niet en de hemellichamen draaien in de hemelkoepel om ons heen. Volgens de Bijbel zijn ze er “om de dag van de nacht te scheiden, en zij zullen als tekenen zijn voor feesttijden, en voor dagen en jaren” (Gen. 1:14). De zon, maan en sterren, speciaal voor ons! Het mensbeeld is antropocentrisch: de mens speelt vanaf het begin van de wereldgeschiedenis een centrale rol, zowel in ruimte als tijd. God slaat dit alles van boven in de hemel gade (Gen. 11:5) en bemoeit zich met de mens: Hij openbaart zich, gebiedt en verbiedt, en wordt regelmatig toornig als Zijn onderdanen zich niet aan Zijn wetten houden. In de Koran is een vergelijkbaar wereld- en mensbeeld te vinden.
Dinodino.nl is een nieuwe site over dinosauriërs, speciaal gericht op kinderen. Zij zullen daar echter niet de reguliere wetenschappelijke kennis over dino’s vinden, maar dat de Flintstones écht zijn: mensen en dino’s hebben samengeleefd. Dit moet wel zo zijn, want God schiep volgens de auteurs van deze site mensen en dino’s in dezelfde week, een paar duizend jaar geleden. Dat weten ze omdat dat zo in de Bijbel staat, dus is het waar – ook al zijn er bergen bewijs voor het tegendeel. Dus geen miljoenen jaren, geleidelijke evolutie en een asteroïde-inslag 66 miljoen jaar geleden, maar Adam & Eva, de zondeval, en natuurlijk Jezus. De dino’s zijn uitgestorven door de zondvloed, die de gehele aarde bedekt zou hebben. Dat is althans wat deze christenfundamentalisten kinderen wijs willen maken.
Lees meer: Dinodino.nl: antiwetenschappelijke christelijke propaganda voor kinderen |
Wie zijn er online?We hebben 244 gasten en geen leden online Geef je mening
Welke positie over het bestaan van god(en) onderschrijft u?
Bekende atheïsten Etienne Vermeersch, moraalfilosoof, emeritus hoogleraar aan de Universiteit Gent.
CitaatI do not pretend to be able to prove that there is no God. I equally cannot prove that Satan is a fiction. The Christian god may exist; so may the gods of Olympus, or of ancient Egypt, or of Babylon. But no one of these hypotheses is more probable than any other: they lie outside the region of even probable knowledge, and therefore there is no reason to consider any of them. ~ Bertrand Russell |
Artikelen
Op deze pagina staat een aantal atheïstische en skeptische artikelen. Iedereen is vrij artikelen in te sturen, mits ze aan een aantal voorwaarden voldoen. Artikelen kunnen gestuurd worden naar: contact[at]deatheist.nl (vervang [at] door @, anti-spam-maatregel).
- Details
- Geschreven door Bart Klink
[Een ingekorte versie van dit artikel is net verschenen als opiniestuk op Geloof & Wetenschap.]
Als atheïst word je er door gelovigen nogal eens van beticht een God te verwerpen waarin ook zij niet geloven. Vooral de 'Nieuwe Atheïsten' als Richard Dawkins, Christopher Hitchens en Sam Harris wordt verweten dat ze hun pijlen richten op een kinderlijke godsvoorstelling. Ook al gelooft een zeer grote meerderheid van de gelovigen in zo'n God, dit is niet de échte God. Daarvoor worden we doorverwezen naar theologen en theologische geschoolde godsdienstfilosofen (die ik hier voor mijn punt bij elkaar reken).
Door de jaren heen heb ik het nodige werk van heel wat van dergelijke denkers gelezen. Daartoe behoren bekende internationale namen als William Lane Craig, Alvin Plantinga, Richard Swinburne, John Polkinghorne, John Haught [1], Alister McGrath en John Hick. Ook Nederlandse theologen ontbreken niet: Gijsbert van de Brink, Taede Smedes, Palmyre Oomen, Mart-Jan Paul, Willem Ouweneel, Karel Deurloo, Willem Drees, Kornelis Miskotte, Stefan Paas, Rik Peels en uiteraard Harry Kuitert. Zelfs de grote Augustinus heb ik twee keer in de kast staan. Recentelijk is daar David Bentley Hart bij gekomen. Zijn boek The Experience of God (2013) zou elke atheïst moeten lezen volgens The Guardian. Hij belooft niets minder dan uit te leggen wie of wat God nu écht is. Blijkbaar kan hij dat in één boek, terwijl theologen daar al letterlijk vele eeuwen over discussiëren, met allerlei fundamenteel verschillende uitkomsten. Over dat probleem wil ik het hier hebben.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Augustinus was een zeer belangrijk theoloog en filosoof. Deze kerkvader werd geboren in de Noord-Afrikaanse stad Thagaste in 354 en stierf in Hippo Regius (Noord-Afrika) in 430, waardoor hij ook bekend staat als Sint Augustinus van Hippo. In 386 bekeerde hij zich tot het christendom. Hij schreef zeer veel theologische en filosofische werken, waaronder Confessiones (Belijdenissen, geschreven tussen 397 en 398) en De Civitate Dei (De Stad van God, geschreven tussen 413 en 426). Dit laatste werk is een verdediging van zijn opvatting over het ware christelijk geloof tegenover de heidenen en (in zijn ogen) ketterse opvattingen. Het is een fascinerend werk dat bestaat uit 22 boeken over uiteenlopende onderwerpen, waaronder het ontstaan en de vroege geschiedenis van de wereld, zoals die beschreven worden in het Bijbelboek Genesis.
Wat Augustinus hierover schrijft, is nog steeds van belang voor de discussie over evolutie en creationisme. Hij wordt niet alleen als een van de grootste theologen ooit gezien, maar leefde ver voor de opkomst van de moderne wetenschap en het moderne creationisme. Creationisten lezen Genesis historisch en proberen dat wetenschappelijk te onderbouwen, in weerwil van ongeveer de complete moderne wetenschap. Zo’n historische lezing wordt ook nog wel eens verward met een letterlijke lezing, als ware het een krantenbericht of wetenschapsboek, maar zelfs de meest verstokte creationist leest de Bijbel niet helemaal letterlijk, zonder oog voor de symboliek, literaire nuances en theologische pointes. Hij meent echter wel dat de Bijbel verhaalt over gebeurtenissen die echt hebben plaatsgevonden in een ver verleden, zoals de schepping in zes dagen enkele duizenden jaren geleden, Adam en Eva als de eerste mensen en voorouders van de mensheid, de wereldwijde zondvloed en de spraakverwarring te Babel. Dit is wat bedoeld wordt met een historische lezing, die goed kan bestaan naast een allegorische lezing. Dit is ook wat Augustinus deed, zoals heel duidelijk blijkt uit wat hij schrijft in De stad van God.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Wat zou jou van je eigen ongelijk overtuigen? Dat is een vraag die ik al eindeloos vaak aan creationisten heb gesteld, maar waarop ik nog nooit een redelijk antwoord heb gekregen. Het is ook duidelijk waarom ze daar geen antwoord op kunnen geven: zij zijn ervan overtuigd dat hun opvatting een door God himself gegeven Waarheid (met hoofdletter!) is. Deze historische Waarheid van Genesis, die neerkomt op een schepping in zes dagen een paar duizend jaar geleden en een wereldwijde vloed die alleen Noach en de zijnen met hun ark overleefden, heeft God zelf zo geopenbaard en is daarmee onfeilbaar. Hierdoor zullen ze nooit kunnen accepteren dat de aarde en het universum miljarden jaren oud zijn en mensen en andere dieren gemeenschappelijke voorouders delen, welke wetenschappelijke evidentie (bewijs) ook wordt aangedragen.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
[Deze repliek is ook verschenen op Geloof & Wetenschap.]
In juni schreef Hans van Eyghen voor Geloof & Wetenschap een opiniestuk waarin hij betoogde dat de geloofwaardigheid van religieuze overtuigingen niet in het geding komt door de naturalistische verklaringen van religie die gegeven worden door het opkomende wetenschapsveld cognitive science of religion (CSR). Daarop schreef ik ook een opiniestuk (een uitgebreidere versie hier) waarin ik het tegenovergestelde betoogde: naturalistische CSR-verklaringen van religie werken debunkend (ondermijnend) voor de geloofwaardigheid van religieuze overtuigingen. Hans van Eyghen schreef daarop een reactie waarin hij hoofdzakelijk twee tegenwerpingen geeft. De eerste is dat een overtuiging niet onredelijk wordt als deze door een naturalistisch mechanisme geproduceerd wordt. Zijn tweede tegenwerping is dat de huidige naturalistische CSR-verklaringen ontoereikend zijn. In mijn oorspronkelijke stuk ga ik al in op deze tegenwerpingen, maar die worden opmerkelijk genoeg door Van Eyghen niet besproken in zijn reactie. Ik wil ze daarom hier nogmaals kort aanstippen en daarmee aangeven waarom Van Eyghens standpunt problematisch blijft.
Lees meer: Repliek aan Van Eyghen: waarom naturalistische verklaring wel degelijk debunkend werken
- Details
- Geschreven door Bart Klink
[Een ingekorte versie van dit artikel is net verschenen als opiniestuk op Geloof & Wetenschap.]
Rond 1990 is er een nieuw wetenschapsgebied ontstaan dat de jaren daarna een grote bloei heeft doorgemaakt: cognitive science of religion (CSR). In dit vakgebied wordt gezocht naar wetenschappelijke verklaringen voor religie, op de raakvlakken van antropologie, sociologie, psychologie, neurowetenschappen en (evolutie)biologie. Deze bloei heeft tot verschillende hypothesen en deelverklaringen geleid, ofschoon een omvattende theorie momenteel nog ontbreekt (al is een recente aanzet daartoe gegeven door Van Leeuwen en Van Elk (2018)). Wat deze CSR-verklaringen voor religie gemeen hebben, is dat ze naturalistische verklarende mechanismen geven voor religie, in tegenstelling tot de traditionele bovennatuurlijke verklaringen (bijvoorbeeld: we hebben religie X omdat god Y zich geopenbaard heeft). Een interessante filosofische en theologische vraag die CSR heeft opgeleverd, is wat dergelijke verklaringen betekenen voor de geloofwaardigheid van religieuze overtuigingen, zoals het bestaan van God en diens vermeende openbaring aan de mens.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
De Bijbel is een fascinerende verzameling boeken van verschillende genres, geschreven door verschillende auteurs over een grote tijdspanne. Door gelovigen wordt deze verzameling gezien als het geopenbaarde Woord van God, waarin een min of meer samenhangend beeld gegeven wordt van wat de wereld en de mens is, hoe zij ontstaan zijn en wat hun lot is, wie God is en wat Zijn relatie met de mens is. Voor wie deze gelovige benadering van de Bijbel niet deelt, is deze verzameling boeken al snel een waardeloze en achterhaalde reeks mythen en verhalen. Naar mijn mening is dat zonde. Niet alleen heeft de Bijbel een gigantische invloed gehad op onze culturele ontwikkeling (o.a. literatuur, muziek, architectuur, feestdagen), hij biedt ook een inkijk in een totaal andere wereld. Deze andere wereld staat in tijd, ruimte, taal en wereldbeeld ver van de onze af. Daarnaast kun je ook als ongelovige de literaire kwaliteit van de teksten waarderen, die niet eens allemaal religieus zijn (zoals Hooglied).
Dit pleidooi voor het waarderen van de Bijbel lijkt misschien vreemd voor een atheïst, maar de Bijbel ligt mij na aan het hart, als een eindeloos fascinerende literaire verzameling. Wie meent dat de Bijbel heeft afgedaan omdat het een achterhaald wereldbeeld bevat of de goden niet bestaan, gaat mijns inziens te kort door de bocht. Ook al is deze verzameling niet het Woord van God, het blijft een fascinerend literair werk uit een wereld hier ver vandaan. Vanuit dat oogpunt kunnen we de Bijbel op dezelfde manier waarderen als bijvoorbeeld de Odysseia van Homeros. Niemand beweert dat dit een waardeloos werk is omdat het wetenschappelijk onhoudbaar is of omdat de Griekse goden niet bestaan. In dit artikel wil ik een inkijk geven in de Bijbelse wereld: het wereldbeeld van de schrijvers, hun goden en mythen.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Op de site van Logos heeft Radagast (een pseudoniem) een uitgebreide reactie geschreven op mijn eerdere stuk waarin ik betoog dat de Bijbelse beesten Behemot en Leviathan mythologische wezens zijn en geen dinosauriërs, zoals sommige creationisten beweren, inclusief Radagast. Omdat Radagasts reactie deels een herhaling van zetten is en de onderhavige teksten zelf niet één dwingende lezing hebben, wil ik me hier beperken tot een paar algemene punten.
Lees meer: Behemoth en Leviathan blijven mythologsiche beesten
- Details
- Geschreven door Bart Klink
De Bijbel zit vol raadselachtige passages. De teksten zijn in een cultuur ontstaan die ver van de onze ligt, zowel in tijd, plaats, taal als wereldbeeld. Daar komt nog bij dat vertalen soms lastig is omdat de grammaticale constructies niet duidelijk zijn, we niet weten wat woorden (precies) betekenen of woorden en zinnen dubbelzinnig zijn. Vertalingen lopen dan (sterk) uiteen. Ook verschillen de manuscripten soms en weten we niet wat de oorspronkelijke tekst was. Dit alles maakt dat het gissen blijft naar de betekenis van sommige passages. Een voorbeeld van zo’n problematische passage is de beschrijving van Behemot en Leviathan in het boek Job.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
In 2009 schreef ik een artikel waarin ik betoogde dat het christelijk geloof onverenigbaar is met de moderne evolutiebiologie. De poging om die twee te combineren, theïstische evolutie, is dan ook niet houdbaar. De gelovige die zich wil verzoenen met de evolutiebiologie, staat volgens mij dan ook voor een dilemma: óf hij accepteert de evolutiebiologie tout court, maar dan wordt zijn geloof ongeloofwaardig, óf hij houdt vast aan zijn geloof, maar moet daarvoor (delen van) de evolutiebiologie verwerpen. Veel atheïsten zien de eerste optie als meest overtuigend, terwijl veel orthodoxe gelovigen (in verschillende varianten) kiezen voor de laatste optie.
Christenen die hun geloof en de evolutiebiologie serieus willen nemen, willen dus de kool en de geit sparen. Bekende voorbeelden daarvan zijn de biologen Francis Collins (The language of God) en Kenneth Miller (Finding Darwins God), en in ons eigen land René Fransen (Gevormd uit Sterrenstof). Nu is daar een uitgebreide studie van de VU-theoloog Gijsbert van den Brink bijgekomen. In zijn boek En de aarde bracht voort (Boekencentrum, 2017) gaat hij uit van de vraag: wat als evolutie waar is? Wat voor gevolgen heeft dit voor het christelijk geloof en kan men dat nog aanvaarden als evolutiebiologen het bij het juiste eind hebben? Zijn conclusie is dat beide te verenigen zijn. Moet ik mijn dilemma uit 2009 dus herzien?
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Het Logos Instituut is naar eigen zeggen "een instituut op het terrein van geloof en wetenschap dat het vertrouwen in de historiciteit en betrouwbaarheid van de Bijbel wil bevorderen." Het is de belangrijkste creationistische club in Nederland. Omdat mijn reacties op hun site regelmatig gecensureerd en bewerkt zijn, schrijf ik hen de onderstaande open brief. Ik heb een link naar deze brief ook naar hun redactie gestuurd en ben benieuwd of ze hem zullen plaatsen. Mocht er een antwoord op komen, dan zal ik deze plaatsen op deze site - uiteraard ongecensureerd!
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Ooit was het simpel: God schiep de mens afzonderlijk van de dieren, naar Zijn beeld en gelijkenis. Ook werden alle dieren volgens Genesis geschapen “naar hun aard”, waardoor creationisten evolutionaire overgangen tussen diergroepen (overgangsvormen) niet kunnen accepteren (zij spreken van duidelijk te onderscheiden ‘baramins’). Ook voor veel moderne mensen – gelovig of niet – is de mens onmiskenbaar van een andere orde dan de dieren. Volgens antropologen denken mensen wereldwijd zo. De chimpansees, evolutionair gezien onze naaste verwanten, lijken in een aantal opzichten op ons, maar zijn toch evident geen mensen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er een duidelijke grens lijkt te bestaan tussen de wijze mens (Homo sapiens) en het dierenrijk. Volgens paus Johannes Paulus II is er sprake van een “ontological difference”.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
De Amsterdamse politiechef Pieter-Jaap Aalbersberg kwam vorige week met het voorstel om een hoofddoek toe te staan als onderdeel van het politie-uniform. Het idee hierachter is dat zo meer moslima’s zich zullen aanmelden en het politiekorps dus diverser zou worden. Met het idee dat de politie het beste een afspiegeling van de samenleving kan zijn, lijkt mij niets mis. Dat hiervoor het dragen van religieuze symbolen wordt toegestaan, lijkt me evenwel geen goed idee: de politie dient zo neutraal mogelijk te zijn in haar uitstraling.
Lees meer: Waarom agenten geen religieuze symbolen moeten dragen
- Details
- Geschreven door Bart Klink
We leven in een tijd waarin informatie toegankelijker is dan ooit. Via het internet kan iedereen bij informatie die voorheen niet of lastig te bereiken was, en ook nog eens razendsnel. Desalniettemin lijkt ook de waarheid meer onder vuur te liggen dan ooit: nepnieuws, alternatieve feiten, factchecken, allerhande complotten, wantrouwen jegens de overheid en de traditionele media. Voor elk feit lijkt een tegengesteld feit te bestaan, voor elk argument een tegenargument. Hierdoor leiden zelfs ogenschijnlijk simpele zaken als het aantal bezoekers bij Trumps inauguratie tot felle discussies. De toegankelijkheid van informatie leidt paradoxaal genoeg tot een informatiecrisis: hoe weten we nog wat waar is?
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Op deze vraag proberen Edwin Bakker (hoogleraar terrorismestudies) en Peter Grol (islamoloog) een antwoord te geven in hun boek Nederlandse Jihadisten (Hollands Diep, 2017). Het is een vraag waarop het antwoord van groot belang is om het islamitisch terrorisme de kop in te drukken, niet alleen in IS-gebied, maar ook in het Westen. Het is ook een vraag waarop vaak gemakkelijk antwoorden gegeven worden, die niet juist, of op z’n best gedeeltelijk juist zijn. Jihadisten zijn lang niet altijd werkeloos of laaggeschoold, gefrustreerde of avontuurlijke pubers, of psychisch zieke figuren. Wat jihadisten wél delen, is een zeer radicale interpretatie van de islam, waarin geweld gelegitimeerd is.
- Details
- Geschreven door Bart Klink
- Details
- Geschreven door Bart Klink
Lees meer: Dinodino.nl: antiwetenschappelijke christelijke propaganda voor kinderen
Wie zijn er online?
We hebben 244 gasten en geen leden online
Geef je mening
Bekende atheïsten
Etienne Vermeersch, moraalfilosoof, emeritus hoogleraar aan de Universiteit Gent.
Citaat
I do not pretend to be able to prove that there is no God. I equally cannot prove that Satan is a fiction. The Christian god may exist; so may the gods of Olympus, or of ancient Egypt, or of Babylon. But no one of these hypotheses is more probable than any other: they lie outside the region of even probable knowledge, and therefore there is no reason to consider any of them.
~ Bertrand Russell