Dit argument gaat als volgt:
X zit zodanig complex in elkaar dat het niet door natuurlijke processen ontstaan kan zijn, er moet wel een (intelligente) ontwerper achter zitten.

Soms is het argument subjectiever gekleurd:
Ik kan niet geloven dat al dat moois door toeval is ontstaan, er moet wel een (intelligente) ontwerper achter zitten.

Hierbij wordt voor X bijvoorbeeld een diersoort, een bepaald orgaan (bijvoorbeeld het oog, of het bloedstollingsysteem), een bepaalde bekwaamheid (bijvoorbeeld taal) of het gehele universum ingevuld.

Wat of wie die ontwerper is, wordt meestal door elke godsdienst gezien als hun god, of het wordt abstract gehouden als '(intelligente) ontwerper' of 'creator'.

Geschiedenis
Dit argument is al oud. Dominee William Paley (1743 - 1805), formuleerde dit argument in zijn Natural Theology:

"Suppose I had found a watch upon the ground, and it should be inquired how the watch happened to be in that place, I should hardly answer that for anything I knew, the watch might always have been there. The watch must have had a maker, who comprehended its construction and designed its use. Every indication of contrivance, every manifestation of design which existed in the watch, exists in nature, with the difference on the side of nature of being greater or more, and that in a degree which exceeds all computation."

Later, met vooruitgang van de wetenschap, kreeg men meer kennis van de natuur, en werd het teleologische argument is een nieuw jasje gestoken. Biochemicus Michael Behe omschrijft in zijn boek Darwins Black Box (ook vertaald in het Nederlands als "De zwarte doos van Darwin") onder andere het oog, de bloedstolling, het cellulaire transport en de bestrijding van ziekte. Hij meent dat deze niet ontstaan kunnen zijn door evolutionaire mechanismen, maar dat een intelligente ontwerper ze ontworpen moet hebben. Dit gedachtegoed, dat de natuur ontworpen is door een intelligente ontwerper, wordt Intelligent Design (ID) genoemd. Enkele grote namen die deze stroming aanhangen in de VS zijn Phillip E. Johnson, Michael J. Behe en William A. Dembski. Ook in Nederland begint deze stroming aanhang te krijgen met namen als Cees Dekker (hoogleraar moleculaire biofysica aan de TU Delft) en Ronald Meester (hoogleraar waarschijnlijkheidsrekening aan de VU Amsterdam). Een uitvoerige Nederlandse discussie tussen Dekker en Meester aan de ID-kant en een tal van andere wetenschappers aan de andere kant is hier te vinden.

ID'ers zijn geen creationisten in de zin dat ze geloven in een letterlijke schepping uit Genesis, ze laten zich liever omschrijven als 'theïstische evolutionisten'. Ze hebben dan ook geen probleem met gemeenschappelijke afstamming met modificatie over tijdperken van miljoenen jaren.

Kritiek op het argument
Ten eerste dient opgemerkt te worden dat dit argument (alles is zo complex en moet daarom wel ontworpen zijn) een drogreden is, een argumentum ad ignoratiam.

Ten tweede zijn 'ontwerp' en 'complexiteit' subjectieve begrippen, ze hangen af van het bevattingsvermogen van een persoon en zijn sterk afhankelijk van de mate waarin wetenschap in staat is bepaalde dingen te verklaren. Zo was het oog, laten we zeggen 100 jaar geleden, niet of amper evolutionair te verklaren. Echter, vandaag de dag is de wetenschap door een gigantische toename in kennis wel prima in staat de evolutie van het oog naturalistisch te verklaren.

Tevens is de onjuistheid van dit argument aan te tonen door een reductio ad absurdum te gebruiken:
1 het teleologische argument is juist, er bestaat dus een ontwerper
2 de ontwerper is minstens zo complex als hetgeen hij ontwerpt
3 derhalve moet er een ontwerper van de ontwerper bestaan, die heeft echter ook weer een ontwerper nodig, ad infinitum

Verder
Veruit de meeste wetenschappers noemen ID pseudo-wetenschap. Sommige ID-aanhangers, zoals de eerder genoemde Nederlanders Dekker en Meester, willen ID echter zien als een alternatief, wetenschappelijke concept voor de naturalistische evolutietheorie. In de VS gaan sommige adepten zelfs zover dat ze ID in de biologielessen willen. De vraag is dus of ID wetenschappelijk is en of ID een bijdrage kan leveren aan de wetenschap. Het antwoord op beide vragen is evident "nee".

Wetenschap tracht de natuur, de fysische werkelijkheid, te verklaren door middel van waarneming. Zij gebruikt hierbij wetten, hypothesen en theorieën. Door een metafysische factor, die dus principieel niet waarneembaar is, in de wetenschap te introduceren, plaatst de ID-beweging zich buiten de wetenschap.

Daar komt nog bij dat ID geen bijdrage kan leveren aan wetenschappelijke inzichten. De belangrijkste redenen zijn dat een mechanisme ontbreekt en het geen toetsbare voorspellingen doet. In de natuurwetenschap is een hypothese zonder mechanisme erg zwak. In de biologie, en met name in de evolutietheorie, zijn mutatie en natuurlijke selectie belangrijke mechanismen (niet de enige). Een wetenschappelijke theorie die tevens geen toetsbare voorspellingen doet is een zinloze. Er is immers geen mogelijkheid om haar (on)juistheid te bepalen, wetenschappelijke theorieën moeten door middel van waarneming te verifiëren (de juistheid aantonen) of te falscificeren (de onjuistheid aantonen) zijn. 'Ontwerp' is tevens een zinloos concept in de wetenschap omdat het ongedefinieerd en vaag is. ID-proponent Dembski doet hier wel een poging toe door te definiëren wat het niet is, namelijk bekende regelmaat en toeval. Hiermee maakt hij van ID een argumentum ad ignorantiam. Verder is ID in de wetenschap zinloos omdat het niets verklaart, het vervangt "hetgeen we nog niet weten" door "ontwerper", wat het even abstract en nietszeggend maakt. Een theorie moet aangeven wat wel en niet kan. Kan die ontwerper alleen moeilijke dingen maken (zoals het bloedstollingsysteem), nog moeilijkere of ook makkelijke dingen als water? Wat is het gevolg van ontwerp en wat van natuurprocessen? ID blijft vaag en onwaarneembaar waardoor het een zinloos concept in de wetenschap is.

Het lijkt erop dat ID'ers het aspect 'zingeving' in natuurwetenschappelijke termen proberen te vatten door de darwinistische theorie, die een fysiek, materieel principe geeft voor waarneembare ontwikkelingen, tegenover een gevoelsmatige, niet expliciete, zingevende theorie te plaatsen. Ze proberen 'het waarom' te introduceren in de wetenschap door gebruik te maken van een doelgerichte ontwerper. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het doel van de wetenschap niet het zoeken naar zingeving is, maar het zoeken naar verklaringen. Voor zingeving moet men niet in de wetenschap zijn, daar is zij niet voor bedoeld.

Tot slot is er ook vanuit de theïstische hoek kritiek op ID. Sommige gelovigen menen dat je met ID een 'God of the gaps' creëert: God wordt vervangen door hetgeen we nog niet weten, en dat wordt steeds minder, wat god misschien wel uiteindelijk overbodig maakt.

"I don't think God is an explanation at all. It's simply redescribing the problem."
Richard Dawkins

Zie verder:
- Intelligent Design is géén wetenschappelijk alternatief
- Argument from Design in The Secular Web Library (Engels)