In de bijbel wordt het gebruik van het gezonde verstand, het kritisch denken, het verkrijgen van kennis, nergens aangemoedigd. Integendeel zelfs, het wordt ontmoedigd. Dit blijkt uit vele passages waarvan ik er hier een aantal zal opsommen. Alle gebruikte passages in dit artikel komen uit de Nieuwe Bijbel Vertaling.

Het eerste voorbeeld staat al in het eerste bijbelboek. Hierin wordt door God verboden te eten van "de boom van kennis van goed en kwaad". De slang verleidde Eva door te vertellen dat "God weet dat jullie de ogen zullen opengaan zodra je daarvan eet, dat jullie dan als goden zullen zijn en kennis zullen hebben van goed en kwaad." (Gen. 3:5). Deze daad tot het verkrijgen van kennis wordt door christenen nog steeds als in en in slecht gezien, nog steeds moet de gehele mensheid er voor boeten (erfzonde).

Ook verderop in het Oude testament worden wijsheid en kennis afgewezen. Volgens Prediker leidt een toename van wijsheid en kennis tot een toename van verdriet en smart:

Prediker 1
12 Ik, Prediker, was koning van Israël in Jeruzalem. 13 Ik heb met heel mijn hart elke vorm van wijsheid onderzocht, want ik wilde alles wat onder de hemel gebeurt doorgronden. Het is een trieste bezigheid. Een kwelling is het, die de mens door God wordt opgelegd. 14 Ik heb alles gezien wat onder de zon gebeurt, en vastgesteld dat het niet meer is dan lucht en najagen van wind. 15 Wat krom is kan niet recht worden gemaakt, en wat ontbreekt kan niet worden meegeteld. 16 Ik zei tegen mezelf: Ik heb meer en groter wijsheid verworven dan iedereen die voor mij in Jeruzalem heeft geregeerd. Ik heb veel wijsheid en kennis opgedaan. 17 Ik heb me er met hart en ziel voor ingespannen te ontdekken wat wijs is, en wat dwaas en onverstandig is. Maar ook dat, zo heb ik ingezien, is enkel najagen van wind. 18 Want wie veel wijsheid heeft, heeft veel verdriet. En wie kennis vermeerdert, vermeerdert smart.

In het Nieuwe Testament komt de misology, het Engels voor de afkeer van verstand, nog duidelijker naar voren. De grote filosoof en wiskundige Bertrand Russell merkte dan ook al eens op "So far as I can remember, there is not one word in the Gospels in praise of intelligence.". De boodschap van Jezus is niet bedoeld voor wijzen of verstandigen, maar voor eenvoudigen, voor kinderen of baby's. Misschien richtte hij zich op deze doelgroep omdat alleen zij alles geloven wat hen verteld wordt?

Matheus 11
25 In die tijd zei Jezus ook: 'Ik loof u, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat u deze dingen voor wijzen en verstandigen verborgen hebt gehouden, maar ze aan eenvoudige mensen [in andere vertalingen "kinderen" of "baby's", BK] hebt onthuld.

Ook de bekende en vaak door christenen geciteerde uitspraak "Gelukkig zijn zij die niet zien en toch geloven." (Joh. 20:29) is een voorbeeld van de afkeer van verstand. Deze uitspraak gaat regelrecht in tegen de wetenschappelijke methode, die gebaseerd is op 'eerst zien, dan geloven'. Met de 'niet zien, toch geloven methode' kan elk geloof gerechtvaardigd worden, ook dat in het bestaan van kaboutertjes. Vanuit dit principe is het namelijk onmogelijk zin van onzin te onderscheiden. Geloof kan alleen bestaan bij gratie van dit soort absurde ideeën. De bekende evolutiebioloog Richard Dawkins merkte hier al eens over op "Faith is the great cop-out, the great excuse to evade the need to think and evaluate evidence. Faith is belief in spite of, even perhaps because of, the lack of evidence.".

Ook Paulus, die in veel opzichten het christendom meer beïnvloed heeft dan Jezus zelf, schrijft in zijn brieven naar de verschillende gemeenten van de vroegchristelijke kerk meerdere malen dat vooral niet op het verstand vertrouwd moet worden. Er moet geloofd worden zonder bewijs.

Kolossenzen 2
8 Wees op uw hoede en laat u niet meeslepen door holle en misleidende theorieën die op menselijke tradities zijn gebaseerd en zich richten op de machten van de wereld en niet op Christus.

1 Korinthe 1
18 De boodschap over het kruis is dwaasheid voor wie verloren gaan, maar voor ons die worden gered is het de kracht van God. 19 Er staat namelijk geschreven: 'Ik zal de wijsheid van de wijzen vernietigen, het verstand van de verstandigen zal ik tenietdoen.' 20 Waar is de wijze, waar de schriftgeleerde, waar de redenaar van deze wereld? Heeft God de wijsheid van de wereld niet in dwaasheid veranderd? 21 Want zoals God in zijn wijsheid bepaalde, heeft de wereld hem niet door haar wijsheid gekend, en hij heeft besloten hen die geloven te redden door de dwaasheid van onze verkondiging. 22 De Joden vragen om wonderen en de Grieken zoeken wijsheid, 23 maar wij verkondigen een gekruisigde Christus, voor Joden aanstootgevend en voor heidenen dwaas. 24 Maar voor wie geroepen zijn, zowel Joden als Grieken, is Christus Gods kracht en wijsheid, 25 want het dwaze van God is wijzer dan mensen, en het zwakke van God is sterker dan mensen.

1 Korinthe 3
18 Laat niemand zichzelf bedriegen. Wanneer iemand van u denkt dat hij in deze wereld wijs is, moet hij eerst dwaas worden; pas dan kan hij wijs worden. 19 Wat namelijk in deze wereld wijsheid is, is dwaasheid bij God, want er staat geschreven: 'Hij vangt de wijzen in hun eigen sluwheid.' 20 En er staat ook geschreven: 'De Heer kent de gedachten van de wijzen; hij weet dat ze niet meer dan lucht zijn.'

Hebreeën 11
1 Het geloof legt de grondslag voor alles waarop we hopen, het overtuigt ons van de waarheid van wat we niet zien.

De bovenstaande tekst uit Hebreeën, die veel aangehaald wordt ter verantwoording van geloof, zegt hetzelfde als Johannes 20 vers 29: geloof, ondanks dat er geen bewijs voor is.

Paulus gaat zelfs zover dat hij zegt dat je onbetrouwbaar mag zijn om zieltjes te winnen:

Romeinen 3
7 Maar wanneer door mijn onbetrouwbaarheid Gods trouw alleen maar toeneemt en daardoor ook zijn eer, waarom word ik dan toch nog als een zondaar veroordeeld?

1 Korinthe 20
20 Voor de Joden ben ik als een Jood geworden om hen te winnen. Ikzelf sta niet onder de Joodse wet, maar toch heb ik me eraan onderworpen om hen die er wel onder staan te winnen. 21 En voor hen die niet onder de Joodse wet staan, ben ik als iemand geworden die de wet niet heeft, om hen te winnen. Dit betekent niet dat ik de wet van God heb losgelaten, maar dat ik mij heb onderworpen aan de wet van Christus. 22 Voor de zwakken ben ik zwak geworden om hen te winnen. Ik ben voor iedereen wel íets geworden, om in elke situatie althans enkelen te redden. 23 Ik doe alles voor het evangelie om ook zelf aan de beloften ervan deel te krijgen.

De algemene trend is duidelijk: geloof, zonder verstand of bewijs, en wie niet gelooft is verdoemd (Mark.16:16). De bijbelse schrijvers steken deze absurde leer niet onder stoelen of banken.

Met al deze afkeer van verstand en kennis is het mij een raadsel hoe sommige christenen wetenschap kunnen beoefenen. Wetenschap is volledig gebaseerd op principes die de bijbel zo hard afwijst. In de wetenschap is het principe van 'eerst zien, dan geloven' misschien wel het belangrijkste, voor geloof is dit het meest funest en wordt daarom ook zo fanatiek afgewezen. In de wetenschap kom je met zo'n houding niet ver. Misschien laten christelijke wetenschappers zondags, bij het gaan naar de kerk hun verstand thuis.

Al deze teksten hadden makkelijk samengevat kunnen worden in het 'elfde gebod': "Gij zult niet nadenken."