Ben Buisman e-mailde op 9 maart 2009:

Beste Bart,

Wat mij intrigeert is waarom zo vele niet-gelovigen zo blij zijn met boeken van atheistische auteurs als Dawkins. Welke niet-twijfelende gelovige leest die? Bovendien, degenen die die het pad van de twijfel opgaan hebben aan hun eigen verstand genoeg. Welke diep-gelovige heeft zijn geloof verloren door argumenten van atheisten? Ken jij er een? Voorzover ik kan nagaan zijn het juist de religieuze schrifturen en predikingen die tot twijfel leiden en zo gauw het verstand het gaat winnen van het dogma, is er weinig dat het geloof nog aan overtuigingskracht te bieden heeft. Als mystiek en heilsverwachting verdwenen zijn en het argument dat Gods wil ondoorgrondelijk is niet meer overtuigt, is er weinig intellectueel vermogen nodig om de vele stompzinnigheden, strijdigheden en logische miskleunen te onderkennen.

Mijn inschatting is dat vele atheistische auteurs graag de polemiek aangaan met strijdbare gelovigen (en snel tot de ontdekking komen dat ook die hun mening voor eigen parochie reserveren), maar de meeste afzet vinden bij de ongelovigen, die soms gniffelend en vaak ook vol bewondering voor de knappe argumentatie hun atheistische bibliotheek vullen. Ik gun het ze.

Het positieve effect op de maatschappij van dit soort boeken wordt zwaar overschat en de mijns inziens belangrijkere strijd van de ongelovige, nl. gevrijwaard blijven van religieus geinspireerde dwingelandij, krijgt te weinig aandacht. Door elkaar aan te vallen op de onjuistheid van de overtuiging wordt de maatschappij gepolariseerd en tracht men de eigen positie te verstevigen ten koste van de ander. Ik denk dat tolerantie tot de grenzen van ieders vrijheid zinvoller is.

Naar aanleiding van jouw reactie op Elly een korte opmerking.

Een pleidooi om kinderen zo op te voeden dat ze pas op de daartoe geschikte leeftijd een keuze maken aangaande bv. een religie is mooi maar zal weinig gehoor vinden. Juist degenen die zo'n raad nodig hebben zullen hun oor niet bij jou te luisteren leggen. Gelovigen en idealisten menen nu eenmaal de waarheid gevonden te hebben. Wie voedt zijn kinderen niet op met zijn eigen waarden en normen?

Ben

Reactie:

Beste Ben,

De reden dat veel niet-gelovigen blij zijn met boeken als die van Dawkins is, denk ik, dat ze er herkenning in vinden en dat het ze een betere onderbouwing geeft van hun ongeloof. Daarnaast vind ik Dawkins prachtig schrijven (ook over evolutie), maar dat is iets persoonlijks. Ik ben zelf door het lezen van stukken van atheïst Etienne Vermeersch begonnen met twijfelen. Door zijn teksten ging ik de Bijbel beter en op een andere manier lezen dan ik daarvoor deed. Door het lezen van andere atheïsten ben ik uiteindelijk atheïst geworden. Het kan dus wel, en ik ken er meer die een dergelijke weg bewandeld hebben.

Wat dit soort boeken voor invloed op de maatschappij hebben kan ik moeilijk zeggen. Ik denk dat het in Nederland minimaal zal zijn, maar in de VS misschien niet. Daar is atheïsme een stuk minder geaccepteerd dan hier, en dit soort boeken kunnen bijdragen aan meer acceptatie. Atheïsme krijgt daar nu meer aandacht dan ooit daarvoor.

Natuurlijk zullen de ouders van religieuze kinderen niet luisteren naar wat atheïsten daarover zeggen, die illusie heb ik ook niet. Ik gaf slechts aan wat ideaal zou zijn, maar weet uit de praktijk dat het niet zo werkt. Daarom is goed seculier onderwijs van groot belang. Daar leren de kinderen dingen die ze thuis niet horen en kunnen ze daar zelf over gaan nadenken als ze daar klaar voor zijn.

Met vriendelijke groet,

Bart Klink