Ralf Engelen e-mailde op 19 januari 2009:

Beste [Bart],

Naar aanleiding van het artikel Degeneratie (en dan vooral Vrije wil en de vermeende supereigenschappen van God) meen ik maar even voor advocaat voor deDuivel (eigenlijk God in dit geval) te moeten spelen in een kwestie die wel meer opduikt.

Als het namelijk gaat om de problemen die de alwetendheid van God oproept, lijkt men voorbij te gaan aan de mogelijkheid dat hij zijn alwetendheid inperkt. Ongeveer zoals je als mens ervoor kunt kiezen dingen niet te willen weten. Met andere woorden als je als God steeds maar alwetend moet zijn, word je daardoor ingeperkt (in je alwetendheid). Of begeef ik me nu op logisch glad ijs? Zo kan God dus de toekomst kennen, maar hoeft hij van deze mogelijkheid geen gebruik te maken en kan zich dus oprecht verbazen over de keuzes die mensen maken en ze ook hierover (ver)oordelen zonder "voorkennis". Ook de vrije wil krijgt zo toch nog een kans.

In het stuk wordt vervolgens terecht gewezen op het feit dat uiteindelijk mensen toch altijd alles (inclusief God zelf) afmeten aan hun eigen, persoonlijke waarden en normen. Dus als er een religieus dogma is dat indruist tegen wat mensen zelf moreel juist achten, dan zal het dogma het onderspit delven. Zo las ik laatst over een enquete over religie waarin mensen in ruime meerderheid aangaven dat hun partner belangrijker voor ze is dan hun god(sdienst). Ondanks dat bijv. in het Christendom Jezus stelt dat  mensen bereid moeten zijn hun partner, familie enz in de steek moeten willen laten om hem te volgen. Ik vind het altijd een troostende gedachte dat maar weinigen daartoe bereid zijn.

Verder alle lof voor je site, een atheistisch geluid blijft een zeldzaamheid in deze steeds "spiritueler" wordende tijden...

Groeten,
Ralf Engelen

Reactie Bart Klink:

Beste Ralf Engelen,

Omdat het betreffende artikel niet van mijn eigen hand is, maar van die van Martin de Boer, heb ik hem om een reactie gevraagd. Die is hieronder in blauw weergegeven. Ik sluit me daarbij aan: een ingeperkte alwetendheid is per definitie geen alwetendheid meer.

Met vriendelijke groet,

Bart Klink

Reactie Martin de Boer:

Beste Ralf,

Bedankt voor je reactie.

Je schreef (in de hoedanigheid van de advocaat van de duivel/God):

[...] Als het namelijk gaat om de problemen die de alwetendheid van God oproept, lijkt men voorbij te gaan aan de mogelijkheid dat hij zijn alwetendheid inperkt. Ongeveer zoals je als mens ervoor kunt kiezen dingen
niet te willen weten. [...]

Ik zou hier als volgt op willen reageren:

Als God zijn alwetendheid inperkt, m.a.w. ten aanzien van bepaalde zaken bewust onwetend blijft, is hij niet meer alwetend. Ingeperkte alwetendheid is een zichzelf tegensprekende term. Zoiets als droge natheid. Het vervolg van je betoog is daarmee zonder fundament, dunkt me. Vrije wil krijgt met de alwetendheid van welke god dan ook dus geen enkele kans, tenzij je die alwetendheid aantast, waarmee er geen sprake meer is van alwetendheid. En dat was precies het punt van mijn betoog.

Met vriendelijke groet,

Martin de Boer