In 2009 schreef moleculair bioloog en creationist Peter Borger het boek Terug naar de oorsprong. Daarin meende hij de evolutietheorie onderuitgehaald te hebben en een beter creationistisch alternatief te hebben gegeven. Het boek heeft destijds nauwelijks impact gehad. Alleen wat creationisten hebben het gepromoot en een paar critici van het creationisme hebben het bekritiseerd. Tot die laatste groep behoort evolutiebioloog prof. Dr. Nico van Straalen, die zijn kritiek bij de boekpresentatie al leverde (te vinden op YouTube), evolutiebioloog dr. Gerdien de Jong (o.a. hier) en bioloog dr. Rene Fransen (hier). Al deze critici zijn zelf overigens gelovig. Ook ik heb een uitgebreide en kritische recensie geschreven. Mijn voornaamste kritiek was dat Borger weinig snapt van de moderne evolutiebiologie, elementaire fouten maakt en de literatuur niet goed of zelfs misleidend weergeeft. Borger heeft hier destijds op gereageerd via zijn (nu niet meer bestaande) weblog, maar dat was vooral een herhaling van zetten en een hoop stemmingmakerij. Ook ik heb toen op zijn weblog gereageerd op zijn reacties. 

Sinds die tijd is er buiten creationistische kringen eigenlijk geen aandacht meer besteed aan Borger. Dat veranderde aan het begin van de coronacrisis. Borger ontpopte zich als een criticus van de veelgebruikte PCR-test om besmetting met het virus vast te stellen. Vanwege zijn achtergrond als moleculair bioloog werd hij op handen gedragen in de kringen van ‘coronasceptici’ en corona-ontkenners. Als vrij snel bleek dat zijn kritiek niet standhield, maar zijn populariteit in alternatieve kringen was ondertussen flink toegenomen. Misschien is dit de reden geweest dat hij zijn boek opnieuw heeft uitgegeven, om zo een nieuw publiek te bereiken? Het zou om een geüpdatete versie gaan van zijn boek uit 2009, nu uitgegeven door De Blauwe Tijger. Ik ken deze nieuwe versie van zijn boek (nog) niet. Wel heb ik recentelijk een stuk geschreven over junk-DNA, waarin ik onder andere laat zien dat Borger desinformatie over dit onderwerp verspreidt. Borger heeft daarop slechts met een hoop stemmingmakerij op Twitter gereageerd; een inhoudelijke reactie ontbreekt vooralsnog.

Ook werd kritiek op mijn kritiek op Borger mij onder de aandacht gebracht door Jan van Meerten. Deze kritiek is geschreven door een anonieme auteur op de weblog Altenoweb in verschillende delen. Voor het gemak zal ik de auteur Altenoweb noemen. Het eerste deel verscheen op 18 december 2021 en het (vooralsnog?) laatste deel op 6 februari 2022. De delen bestaan vooral uit grote stukken citaat van mij, waar Altenoweb dan enkele opmerkingen of vragen aan toevoegt. Naar wetenschappelijke literatuur verwijst hij vrijwel niet. Erg overtuigend is deze kritiek niet. Altenoweb lijkt mijn kritiekpunten vaak niet te snappen en is zelf niet goed op de hoogte van het onderwerp. Ik zal dat hier illustreren aan de hand van enkele voorbeelden. 

Altenoweb gaat al in de (Engelstalige) inleidende alinea van deel 1 de mist in door te stellen dat ik “Neodarwinsm” verdedig. De term ‘neodarwinisme’ is vooral een historische term die gebruikt wordt voor de ontwikkeling van de evolutiebiologie tot ongeveer halverwege de vorige eeuw. De evolutiebiologie heeft zich verder ontwikkeld sindsdien. Juist dit is een punt dat ik maak in mijn recensie, maar dat is Altenoweb (net als Borger overigens) blijkbaar ontgaan. Ook is de evolutietheorie niet “beyond doubt”, zoals Altenoweg meent. In de wetenschappelijke literatuur wordt er constant kritiek geleverd op allerlei aspecten van de theorie. De theorie blijft zich ontwikkelen, net als andere wetenschappelijke theorieën. De huidige evolutietheorie is een verfijning van en een correctie en aanvulling op Darwins eigen ideeën. Deze ontwikkeling zal ook nog in de toekomst doorgaan. Ook dit punt maakte ik al in mijn recensie. 

Altenoweb snapt ook niet waarom ik regelmatig verwijs naar de moderne handboeken evolutiebiologie. Dat doe ik niet als argument voor evolutie, maar om te laten zien dat Borger niet op de hoogte is van de stand van het vakgebied en de nodige basale zaken niet snapt of goed weergeeft. Recente handboeken zijn uitermate geschikt om de huidige stand van zaken van een vakgebied te kennen en basiskennis van het vakgebied te leren. Bij Borger gaat dit mis (zoals ik in mijn recensie laat zien) en bij Altenoweb blijkbaar ook. 

Dit blijkt bijvoorbeeld als Altenoweb schrijft: “Wanneer eigenlijk alle voorbeelden van selectie het gevolg zijn van genetic drift, dan is het misschien tijd om de natuurlijke selectie van Darwin te verwerpen?” Genetische drift is wat anders dan selectie. Het is op toeval gebaseerd en daarmee het tegenovergestelde van selectie. Of hier: “Borger maakt neutrale selectie dan ook belachelijk, maar er zijn blijkbaar collega’s die het voorstellen om Darwin overeind te houden.” Niemand stelt dit voor, omdat ‘neutrale selectie’ niet bestaat, zoals ik ook uitleg. Borger is degene die met ‘neutrale selectie’ komt omdat hij blijkbaar het verschil niet snapt tussen neutrale evolutie en natuurlijke selectie. Altenoweb lijkt dit ook niet te begrijpen. In de handboeken wordt het allemaal netjes uitgelegd. Daarom is het lezen van zo’n handboek nuttig.  

In deel 2, over geneste hiërarchie, wordt het er niet veel beter op. Altenoweb stelt: “Alle grote katachtigen hoorden tot dezelfde soort met een veel groter pakket aan genen, maar door genetic drift en dergelijke zijn afzonderlijke soorten ontstaan die verschillen.” Zijn de katachtigen nu één soort of allemaal verschillende soorten? Over welk soortbegrip heeft hij het hier? Het begrip ‘katachtige’ kan verwijzen naar de familie katten (Felidae) of de onderorde/superfamilie Feliformia. Beide zijn van een heel andere taxonomische orde dan soort (species). Als onder Altenowebs soortbegrip dus families of zelfs onderordes vallen, dan zijn mensen en andere apen ook dezelfde soort (want dezelfde familie), hetgeen creationisten niet kunnen accepteren door hun geloof. Ze proberen dan ook met ‘baranomen’ taxonomische scheidingen te maken die wél met hun geloof in overeenstemming zijn, maar die grenzen zijn niet te bepalen, zoals ik al in mijn recensie aangaf. Altenoweb komt hier ook niet uit. Zie verder ook hier.

Vervolgens gaat Altenoweb de mist in met het naturalisme in de wetenschap wanneer hij stelt: “Met de kanttekening dat het blikvernauwend werkt, omdat je bovennatuurlijke oorzaken a priori uitsluit.” Bovennatuurlijke oorzaken worden niet a priori uitgesloten, zoals ik nadrukkelijk uitleg in mijn recensie. Snapt Altenoweb mijn punt niet of weet hij niet wat a priori is? 

Met wat hij schrijft over fossielen wordt het niet veel beter: “In elk geval gebruikt Borger in 2021 het fossiele archief als argument dat variatie plotseling verschijnt. Er is geen graduele ontwikkeling, zoals Darwin zich die voorstelde.” Uit het fossielenarchief blijkt helemaal niet dat “variatie plotseling verschijnt”, zoals zowel Borger als Altenoweb hadden kunnen weten als ze het boek van Prothero (of een andere inleiding paleontologie) hadden gelezen. Ook stelt men in de moderne evolutiebiologie niet dat het tempo van evolutie altijd constant is (gradualisme). Of doelt Altenoweb op het vermeende gebrek aan overgangsvormen? Die overgangsvormen zijn er in ruimte mate gevonden, zoals uit onder andere het boek van Prothero blijkt (voor overgangsvormen uit de evolutie van de mens, zie hier). 

Wat gemeenschappelijke afstamming zou weerleggen, is als er bijvoorbeeld paarden met vleugels op hun rug gevonden zouden worden, zoals ik in mijn recensie uitleg. Borger denkt dat het vogelbekdier hier een voorbeeld van is, maar dit dier heeft geen bek van een vogel, zoals Borger als bioloog had moeten weten. Altenoweb probeert het met “vleermuisvleugels en vogelvleugels”. “De vleugels van een vleermuis lijken inderdaad een beetje op die van vogels, maar zijn zowel qua bouw als qua weefsel totaal anders …” De vleugels van zowel vleermuizen als vogels zijn gemodificeerde voorpoten (duidelijk te herkennen in de morfologie) en daarmee totaal niet te vergelijken met mijn voorbeeld van vleugels op de rug van een paard. Altenoweb lijkt mijn punt dus niet te snappen.

Dit zijn slechts enkele fouten uit de eerste twee delen van Altenowebs serie van kritieken op mijn kritiek op Borger. Ik zie weinig meerwaarde in het blootleggen van de vele fouten in de overige delen. Veel van deze fouten hadden Borger en Altenoweb niet hoeven maken als ze wat meer begrip zouden hebben van de moderne evolutiebiologie. 

Tot slot: ik heb Borger via Twitter als sinds december 2020 meerdere keren uitgenodigd voor een debat. Daar ging hij aanvankelijk niet op in, maar na enig aandringen (ook van anderen) later wel. Althans, daar leek het op. Op mijn concrete datumvoorstellen ging hij wederom niet in. Waar is hij bang voor?